रामेछाप ३० मंङ्सिर । आज मंङ्सिर महिनाको अन्तिम दिन । यस महिनालाई विहेवारीको महिनाका रुपमा लिइन्छ । त्यसैले पनि यो महिनामा हजारौ जोडि विवाह वन्धनमा बाधिएका छन् ।
वंश धान्नलाई गरीने विवाह सामाजिक मान्यता प्राप्त प्रकृया हो । सुरु सुरुमा केटा पक्षले केटी माग्न जाने, महिनौ हिडेर जुत्ता फाटि सक्दा पनि केटि नपाइने अवस्था थियो । लामो समयको हैरानी पश्चात वल्ल तल्ल केटी पाइयो र कुरोकानी मिल्यो भने जन्ति लिएर रातभर लगाएर विवाहको विधि गर्ने र विहान बेहुली अन्माएर बेहुलाको घरमा ल्याउने चलन थियो ।

तर अहिले त्यस्तो अवस्था छैन छिठो मिठो ढंगवाट एकै दिनमा विवाह सकिन्छ । अहिलेको अवस्थामा मागि विवाह भन्दा बढि भागि र प्रेम विवाह हुने गरेको छ । त्यति मात्र हैन विदेश जानका लागि नाटकिय विवाह पनि पर्याप्त मात्रामानै हुन थालेका छन् ।
हिजो आज जुत्ता फटाएर महिनौ केटी माग्न जानु पर्ने अबस्था टरेको छ । समाजिक सञ्जाल, सञ्चार माध्यम र एउटै कार्यालयमा काम गर्ने कारण एकले अर्कोलाई मन पराउने र अन्त्यमा विवाह गर्ने काम सुरु भएको छ । हिजोआज केटी माग्न गयो भने केटामा के को कमजोरी छ र माग्न आयो भन्ने शंका उपशंका उब्जिने गरेको पाइन्छ । हिजोआजका केटा वा केटि आ आफ्नो केटा र केटी साथी वनाएर (लिभिङ टुगेदर सहित) वस्ने गरिसकेका हुन्छन । जव घरमा विवाहको कुरा सुरु हुँदै उत्कर्षमा पुग्छ त्यस पछि मात्र परिवार मा थाहा हुन्छ । नत्र एकले अर्कोलाई मनपराएको कुरा गोप्यनै राखेको पाइन्छ । विवाहको चर्चा चलेपछि कोही भाग्छन त कोही माग्न आउने वातावरण बनाउछन् । हाम्रो समाजमा मागि विवाहलाई भने बढि बिश्वास गरिन्छ ।

जुन मागि विवाह हो त्यो बिवाह सामाजिक रुपमा लगन भएकै दिन गर्ने चलन छ । तर भागि विवाह र प्रेम विवाहका लागि लगन हुनु नपर्ने केटा र केटीको मञ्जुरी भयो भने जुनसुकै वेला भाग्न सक्ने वा वुवा आमाले सामान्य ढंगबाट टिका लगाएर पठाइदिने चलन पनि छ । मागि विवाह दीगो र भरपर्दो हुने तर भागि र प्रेम विवाह गर्नेहरुको भने श्रीमान् श्रीमति विच चाडै देखि झगडा सुरु हुने, झगडाले उग्ररुप लिदै गएपछि अन्त्यमा सम्बन्ध बिच्छेद सम्म गर्ने गरेको उदाहरण हरु पनि प्रसस्तै भेटिएका छन् ।

भागि र प्रेम विवाहले सामाजिक मुल्य, मान्यता र संस्कृतिलाई गिज्याउदै गैरहेका महसुस आफुलाई भैरहेको मन्थली नगरपालिकाका स्थानीय जेष्ठ नागरिक जय प्रासद ढुंगेल बताउनुहुन्छ । उहा भन्नुहुन्छ– “यो कलियुगमा जस्ले जे गरेपनि हुने रैछ हिजो आजका केटा र केटीको छाडा पनको कृयाकलापले आँखा छोपेर र शिर निहु¥याएर हिड्न बाध्य हुने परेको छ, उनीहरुलाई न घरपरिवारको न त समाजको नै डर छ ।”

यसै सन्दर्भमा २०७६ चैत्र महिना देखि नेपालमा कोभिड–१९ को संक्रमितहरु देखिन थालेपछि चैत्र ११ गतेदेखि देशभर कडा लकडाउन भयो । २०७७ साल लागे सँगै वैशाख महिनाको १३, १४,१९,२०,२२,२३, र २५ गते र असार महिनाको ११,१३ र १४ गते विवाहको लगन थियो । तर ति लगनहरुमा मुलुकभर कडा लकडाउनका कारण सामान्य ढंगबाट लुकिछिपी , प्रशासनको डर र त्रासमा केहि जोडिहरुको विवाह भएको भएपनि विगतका वर्षहरुको जस्तो धेरैको विवाह हुन सकेन ।

लकडाउन खुकुलो भए सँगै मंङ्सिर महिना को १६,२१,२२ र २६ गते भने हजारौ जोडिले विवाह गरेका छन् । त्यति मात्र हैन मंसिर महिनको १ गते देखि ३० गते सम्म आफैले लगन निकालेर भएपनि लगन नभएको दिनमा समेत विवाह गरेका छन् । अव यस वर्षको माघ र फागुनमा विवाहको लगननै नभएका कारण पनि धेरैको विवाह मंसिर महिनामै भएको ज्योतिष सूर्य प्रसाद ढुंगेल वताउनुहुन्छ । उहाले भन्नुभयो–“विना लगन विवाह गर्नु मुर्खता हो । यो वर्ष धेरै लगन छैनन् । आफैले लगन निकालेर विवाह गर्नु लाई सामाजिक रुपमा राम्रो मानिदैन ।
यो बारेमा तपाईको प्रतिकृया